Πρόσφατα, η γενική κατακραυγή του δυτικού κόσμου για τις πράξεις της κυβέρνησης του Vladimir Putin και την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οδήγησε σε άμεσες αλλαγές στη Formula 1 με την τάχιστη ακύρωση του Grand Prix στο Sochi, το οποίο ήταν προγραμματισμένο για το Σεπτέμβριο. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συμφωνία για το GP Ρωσίας είχε επιτευχθεί υπό το προηγούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς της Formula 1, με τον Bernie Ecclestone επικεφαλής.
Η περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας είναι εντελώς διαφορετική. H ιδιοκτήτρια εταιρεία της Formula 1, η Liberty Media, έκλεισε τη συμφωνία για το Grand Prix στην αραβική χώρα στα τέλη του 2020, έπειτα από το ισχυρό οικονομικό πλήγμα που είχε δεχθεί το σπορ από την πανδημία. Βέβαια, δεν ήταν καλό σημάδι το γεγονός ότι μόλις τέσσερις μήνες μετά την ανακοίνωση του GP Σαουδικής Αραβίας, κατά τη διάρκεια ενός E-prix της Formula E στη Diriyah, οι Σαουδάραβες αναχαίτισαν στον αέρα πυραυλική επίθεση από τους σιίτες Χούτι της Υεμένης.
Η παρέμβαση στην Υεμένη, στην οποία η Σαουδική Αραβία ηγήθηκε μιας συμμαχίας εννέα κρατών, ξεκίνησε το Μάρτιο του 2015. Πυροδοτήθηκε από την έκκληση του υποστηριζόμενου από τη Σαουδική Αραβία πρώην προέδρου της Υεμένης, Abdrabbuh Mansur Hadi, ο οποίος είχε κερδίσει τις εκλογές του 2012 όντας ο μοναδικός υποψήφιος. Η κυβέρνηση του Hadi ανατράπηκε από τις ένοπλες δυνάμεις των σιιτών Χούτι, με την υποστήριξη του Ιράν, καθώς και μέρος του στρατού της Υεμένης, το οποίο ήταν πιστό στον πρώην πρόεδρο της χώρας, Ali Abdullah Saleh, ο οποίος καθαιρέθηκε έπειτα από τις εξεγέρσεις της Αραβικής Άνοιξης το 2011.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες καθώς και ο Βρετανικός στρατός παρείχαν υποστήριξη στην επέμβαση. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις που επισήμως διήρκεσαν ένα μήνα περίπου, κατέστησαν πολύ δύσκολες τις συνθήκες ζωής των κατοίκων της Υεμένης. Το ερώτημα αν η επέμβαση πληρούσε τους κανονισμούς των Ηνωμένων Εθνών αποτελεί ζήτημα ακαδημαϊκών διαφωνιών. Ωστόσο, τον περασμένο Δεκέμβριο, δημοσιεύθηκε μια αναφορά που ανέφερε ότι η Σαουδική Αραβία άσκησε πολιτική πίεση (σε Ινδονησία και Τόγκο) ώστε να ψηφίσουν υπέρ της διακοπής έρευνας των Ηνωμένων Εθνών για παράβαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων από όλες τις πλευρές κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Υεμένη.
Δημοσιότητα, κόντρα και ανθρώπινα δικαιώματα
Τόσο η πυραυλική επίθεση των Χούτι στον αγώνα της Formula E, όσο και αυτή της Παρασκευής στις εγκαταστάσεις της πετρελαϊκής εταιρείας -και βασικού σπόνσορα του Grand Prix της F1- Aramco, 12 χλμ. έξω από την πίστα της Jeddah κατά τη διάρκεια των πρώτων ελεύθερων δοκιμών, είχαν ως στόχο την προβολή από τα παγκόσμια ΜΜΕ. Μια επίθεση κατά τη διάρκεια ενός Παγκόσμιου Αθλητικού γεγονότος είναι σίγουρο ότι θα λάβει μεγαλύτερη κάλυψη. Τα γεγονότα αυτά υπογραμμίζουν ότι η περίπλοκη πολιτική κατάσταση στη Μέση Ανατολή εξακολουθεί να είναι τεταμένη.
Παραμερίζοντας τον παράγοντα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Σαουδική Αραβία για γυναίκες -στις οποίες μόλις το 2018 επετράπη να οδηγούν αυτοκίνητα- αλλά και πληθυσμιακές ομάδες διαφορετικών σεξουαλικών προτιμήσεων, η διοίκηση της Formula 1 γνώριζε ότι εισέρχεται σε περιοχές με έκρυθμες πολιτικές συνθήκες όταν προχώρησε στη συμφωνία με τη Σαουδική Αραβία. Όπως έχουμε αναφέρει και στο παρελθόν, οι λόγοι είναι καθαρά οικονομικοί. Άλλωστε, υπάρχει κόντρα μεταξύ των πλούσιων κρατών στην περιοχή, όσον αφορά την προβολή τους μέσω Παγκόσμιων διοργανώσεων.
Το Μπαχρέιν π.χ. αναφέρεται ότι είχε συνάψει προφορική συμφωνία με τον Bernie Ecclestone ότι δε θα παραχωρούσε αγώνα στο Κατάρ, όσο διηύθυνε ο ίδιος το σπορ, κάτι που ο Βρετανός τήρησε. Όταν ανέλαβε τον έλεγχο όμως η Liberty Media, η συμφωνία αυτή έπαψε να ισχύει και τώρα, το Κατάρ διαθέτει 10ετή συμφωνία με την F1 και αποτελεί τον επικρατέστερο υποψήφιο αγώνα για να αντικαταστήσει το ακυρωμένο GP Ρωσίας.
Ασφάλεια και η θέση των οδηγών
Κατά πόσο οι επιλογές των ιθυνόντων της Formula 1 διακινδυνεύουν την ασφάλεια του προσωπικού εργάζεται σε αυτήν; Πιθανότατα καθόλου, καθώς οι Σαουδαραβικές ένοπλες δυνάμεις, γνωρίζοντας την κατάσταση, εξασφαλίζουν την ασφάλεια τέτοιων διοργανώσεων. Όπως σχολίασε ο Toto Wolff, η πίστα της Jeddah είναι πιθανότατα το πιο ασφαλές μέρος στη Σαουδική Αραβία αυτή τη στιγμή. Ωστόσο, αξίζουν τα επιπλέον έσοδα του σπορ έστω την υπόνοια διακινδύνευσης της ασφάλειας των ανθρώπων της Formula 1; H απάντηση, τόσο για εμάς, όσο και για τον Sebastian Vettel, είναι σίγουρα όχι.
H θέση των είναι δύσκολη, όπως δήλωσε ο Γερμανός τετράκις Πρωταθλητής της Formula 1: «Πόσο ανεξάρτητος μπορείς να είσαι όταν είσαι μισθωτός; Μπορείς να πεις ‘να το μποϊκοτάρουμε, να μην πάμε καν εκεί’. Από την άλλη, μπορείς να πας εκεί και να εκπροσωπήσεις τις δυτικές μας αξίες, να δείξεις την ελευθερία μας και να την υποστηρίξεις. Το ερώτημα είναι πόσο θαρραλέος μπορείς να είσαι όταν είσαι ένας πληρωμένος καλεσμένος; Τολμάς να μιλήσεις εναντίον όταν βρίσκεσαι εκεί;»
«Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν ορισμένες αξίες τις οποίες πρέπει να υπερασπιστούμε, διότι υπερτερούν των οικονομικών συμφερόντων. Από τη μία πλευρά είναι ψυχαγωγία, από την άλλη έχεις επίσης την ευθύνη και πρέπει να διασφαλίσεις ότι προχωράς με τις σωστές αξίες. Κάποιοι πανικοβάλλονται λίγο όταν προκύπτουν αυτά τα θέματα. Υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν πραγματικά να επηρεάσουν τι δηλώνω περί αυτών. Δεν είμαι ο πιο δημοφιλής άνθρωπος στα μάτια της οργάνωσης της Formula 1. Αλλά κανείς δε μπορεί να που πει τι θα πω ή τι δε θα πω, ακόμα και αν δεν τους αρέσει αυτό που μπορεί να πω». Αξίζει να αναφερθεί ότι την Παρασκευή, μετά την επίθεση, ακυρώθηκαν όλες οι συνεντεύξεις με οδηγούς, έπειτα από απαίτηση της FIA.
Ασφάλεια εντός πίστας
Ας προσθέσουμε στην εξίσωση τώρα και τον παράγοντα της ασφάλειας των οδηγών μέσα στην πίστα της Jeddah, η οποία δημιουργήθηκε μέσα σε ένα ακατάλληλο κομμάτι γης μήκους 3 χλμ. και ελάχιστου πλάτους, με σκοπό να προωθήσει τον τουρισμό στη συγκεκριμένη πόλη. Μέσα σε αυτό το κομμάτι γης κατασκευάστηκε το ταχύτερο σιρκουί πόλης. Μια πίστα με ταχύτατες καμπές ανάμεσα σε τσιμεντόλιθους, όπου τα μονοθέσια ξεπερνάνε τα 250 χλμ./ώρα για το μεγαλύτερο μέρος του γύρου, χωρίς χώρους διαφυγής. Παρότι πρόκειται για την πρώτη πίστα που σχεδιάστηκε με τα καινούργια εργαλεία προσομοίωσης της Formula 1, αρκετοί οδηγοί έχουν σχολιάσει ότι είναι αχρείαστα επικίνδυνη και οι μικρές αλλαγές που πραγματοποιήθηκαν φέτος δεν άλλαξαν κάτι. Το χθεσινό ατύχημα του Mick Schumacher, ο οποίος προσέκρουσε στον τοίχο με 260 χλμ./ώρα και ορμή 33 G, απλά ενίσχυσε το επιχείρημά τους.
O ίδιος ο Mick Schumacher δήλωσε σήμερα: «Νομίζω ότι είναι σίγουρα η πιο επικίνδυνη πίστα του Πρωταθλήματος, αυτό δεν είναι μυστικό. Αν κάνεις λάθος, μπορεί να συμβεί ένα τεράστιο ατύχημα». Ο Carlos Sainz προσέθεσε: «Αξίζει τον κόπο να έχουμε ένα τεράστιο ατύχημα, όταν θα μπορούσαμε να σπρώξουμε τους τοίχους λίγο πιο έξω για να μας δοθεί λίγος περισσότερος χώρος να επιβραδύνουμε το αυτοκίνητο αν χάσουμε τον έλεγχο; Είναι μια συζήτηση που πρέπει να κάνουμε, διότι είναι μάλλον λίγο στο όριο».
H Formula 1 ισχυρίζεται ότι η πίστα έχει περάσει όλους τους ελέγχους ασφάλειας της FIA… To αρχικό σχέδιο ήταν ότι η F1 θα αγωνιζόταν στη Jeddah μόνο 2 ή 3 χρονιές, μέχρι να μεταφερθεί ο αγώνας στις πολυτελείς εγκαταστάσεις της Qiddiya, των οποίων η ολοκλήρωση της κατασκευής θα καθυστερήσει οπότε ενδέχεται η Jeddah να διατηρήσει τον αγώνα μέχρι και το 2025. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, καλό θα ήταν να αλλάξουν πολλά πράγματα την πίστα της Jeddah. Αλλά αυτό δε φαίνεται ότι είναι πολύ πιθανό να συμβεί δυστυχώς.
Υπέρ και κατά
Το ερώτημα που τίθεται εδώ είναι αν θα πρέπει η Formula 1 να επιστρέψει στο μέλλον στη Σαουδική Αραβία, όπως ανέφερε και ο διευθυντής της ομάδας της Haas, Guenther Steiner. O πρόεδρος της F1, Stefano Domenicali έχει, προφανώς διαφορετική άποψη: «Κανείς δε μπορεί να κρίνει την ηθική μας. Η θέση μας, που θα είναι πάντα η ίδια, είναι ότι πιστεύουμε πως αυτό που κάνουμε θα έχει πολύ θετικό αντίκτυπο σε όλες τις πολιτικές καταστάσεις για το καλύτερο της ζωής μας και σε όλα τα επίπεδα. Πρόκειται περί κατανόησης της κατάστασης. Δεν είμαστε τυφλοί. Είναι θέμα ορισμού. Είναι μια τρομοκρατική επίθεση πόλεμος; Μιλάμε για σπορ. Δε θα βρεθούμε ποτέ σε κατάσταση που θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των ανθρώπων μας».
Πιθανότατα οι Σαουδάραβες είναι σε θέση να εξασφαλίσουν την ασφαλή διεξαγωγή του αγώνα. Το ερώτημα είναι κατά πόσο συμφέρει την F1 να συνδέει το όνομά της με αντίστοιχα γεγονότα, απλά για να εξασφαλίσει μερικά παραπάνω έσοδα… Διότι με αυτό τον τρόπο μπλέκει σε καταστάσεις τις οποίες είναι εμφανές ότι θα έπρεπε να αποφύγει. Άλλωστε, έχει πληθώρα εναλλακτικών λύσεων. Πολλές χώρες την έχουν προσεγγίσει ζητώντας να διεξάγουν ένα Grand Prix. Βέβαια αυτές της Μέσης Ανατολής έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν περισσότερα χρήματα. Για αυτό άλλωστε έχουν διπλασιαστεί την τελευταία χρονιά οι αγώνες εκεί.
