Σήμερα, 13 Μαΐου, η Formula 1 γιορτάζει τα 75α γενέθλιά της. Όλα ξεκίνησαν στο στρατιωτικό αεροδρόμιο του Silverstone, με τη διοργάνωση του πρώτου Grand Prix που προσμέτρησε στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Η τοποθεσία κάθε άλλο παρά τυχαία είναι, αφού γύρω από την πίστα εδρεύει η συντριπτική πλειονότητα των ομάδων της F1 σήμερα.
Η FIA αποφάσισε να θεσπίσει το 1950 ένα Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Οδηγών (το Κατασκευαστών θα ακολουθούσε το 1958), με αυτοκίνητα προδιαγραφών που ονομάστηκαν Formula 1. Αυτές προέβλεπαν αυτοκίνητα με ατμοσφαιρικούς κινητήρες 4,5 λίτρων ή χωρητικότητας 1,5 λτ. με υπερπλήρωση, ενώ δεν υπήρχε όριο βάρους.
Η πρώτη σεζόν της Formula 1 ξεκίνησε από το Silverstone, με τον αγώνα να φέρει τον επίσημο τίτλο του Grand Prix Ευρώπης (δίπλα σε αυτόν του GP Μ. Βρετανίας) και ήταν η πρώτη φορά που η ονομασία αυτή δόθηκε σε αγώνα εκτός της Γαλλίας ή της Ιταλίας. Η πρώτη σεζόν της F1 περιλάμβανε μόλις 7 αγώνες, και ένας εξ αυτών ήταν και τα 500 Μίλια της Ινδιανάπολης, με εντελώς διαφορετικά αυτοκίνητα και οδηγούς στην οβάλ πίστα.
- Mercedes-Benz: Νέες εκδόσεις Iconic με όφελος τιμής έως και 6.000 ευρώ
- Toyota Relax: Το νέο πρόγραμμα εγγύησης που φτάνει έως και τα 11 χρόνια
- Nissan All Clear Service με έκπτωση 25% σε ανταλλακτικά & αξεσουάρ
- Το νέο SUV που πρωταγωνιστεί στην ηλεκτροκίνηση
- Το SUV που αναβαθμίστηκε και είναι διαθέσιμο με όφελος 5.000 €
75 Years.
In the blink of an eye.#F1 pic.twitter.com/WFJSq2orMA
— Formula 1 (@F1) May 13, 2025
Στο πρώτο Grand Prix -και την πρώτη σεζόν- της Formula 1 κυριάρχησαν τα μονοθέσια της Alfa Romeo, οι θρυλικές 158 (ή Alfetta, δηλαδή μικρή Alfa) με 8κύλινδρο εν σειρά κινητήρα με υπερπλήρωση και απόδοση 300 ίππων, τα οποία είχε εξελίξει η Scuderia Ferrari με σχεδιαστή τον Gioacchino Colombo πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1937-1938), για να αγωνιστεί στην προπολεμική κατηγορία των Voiturette (μικρών αυτοκινήτων).
To μονοθέσια αυτά, που είχαν κρυφτεί κατά τη διάρκεια του Πολέμου, θα κυριαρχούσαν στους μεταπολεμικούς αγώνες που συμμετείχαν και θα συνέχιζαν να το κάνουν έως το τέλος του 1951. Νικητής του πρώτου αγώνα ήταν ο πρώτος Πρωταθλητής της Formula 1 στην ιστορία, ο 43χρονος τότε Ιταλός Giuseppe «Nino» Farina, γιος του ιδρυτή της θρυλικής εταιρείας σχεδιασμού και κατασκευής αμαξωμάτων που έγινε αργότερα γνωστή ως Pininfarina.
Αρχικά όμως, σε αυτόν τον πρώτο αγώνα είχε προηγηθεί ο Αργεντίνος Juan Manuel Fangio, ο οποίος θα κατακτούσε στη συνέχεια 5 Πρωταθλήματα Οδηγών, διατηρώντας το ρεκόρ τίτλων στην F1 έως το 2003, που το κατέρριψε ο Michael Schumacher.
Η μορφή των μονοθεσίων θα άλλαζε δραματικά με την πάροδο των χρόνων, αρχικά λόγω της τεχνολογικής προόδου και τις τελευταίες δεκαετίες λόγω των περιορισμών των ολοένα και πιο περίπλοκων τεχνικών κανονισμών. Η βαρύτητα πέρασε από την απόδοση του κινητήρα στην τεχνολογία του πλαισίου και στη συνέχεια στην αεροδυναμική.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1960 τα μονοθέσια ξεκίνησαν να αποκτούν φτερά, τα οποία σύντομα μετατράπηκαν σε αεροτομές. Παράλληλα, άρχισαν να εμφανίζονται και λογότυπα με σπόνσορες στα μονοθέσια για τη χρηματοδότηση των ομάδων, μία ιδέα που εισήγαγε στην F1 ο θρυλικός ιδρυτής της Lotus, Colin Chapman στα τέλη της δεκαετίας του 1970, από τις επισκέψεις του στην Ινδιανάπολη, όπου αυτή ήταν ήδη μια συνηθισμένη πρακτική. Η εισροή χρήματος έκανε το σπορ να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Η Lotus 72 του 1970 με τη σφηνοειδή μορφή της καθόρισε τον τρόπο σχεδιασμού των μονοθεσίων και αυτή τη βασική ιδέα ακολουθούν ακόμα και τα σύγχρονα οχήματα. Αλλά δεν έλειψαν πειραματικές εξαιρέσεις όπως η εξάτροχη Tyrrell P34 του 1976-1977, ή το διάσημο fan car, η Brabham BT46B με τον τεράστιο ανεμιστήρα στο πίσω μέρος.
Η αεροδυναμική έγινε το κύριο εργαλείο βελτίωσης της απόδοσης, με την έλευση των μονοθεσίων ground effect στα τέλη της δεκαετίας του 1970, αλλά αυτά θα απαγορεύονταν το 1982, που είχε ξεκινήσει και η μαζική έλευση των θηριωδών turbo κινητήρων που θα έφταναν έως τους 1.500 ίππους στις κατατακτήριες δοκιμές.
Το 1976 ξεκίνησε και η ζωντανή τηλεοπτική μετάδοση των αγώνων, την οποία ο Bernie Ecclestone (ιδιοκτήτης της ομάδας της Brabham τότε) θα εκμεταλλευόταν για να γιγαντώσει το σπορ. Πετυχαίνοντας όλο και πιο κερδοφόρες συμφωνίες με διοργανωτές αγώνων και τηλεοπτικά κανάλια, ο δαιμόνιος Βρετανός επιχειρηματίας κατάφερε να κάνει τη Formula 1 το πιο δημοφιλές ετήσιο αθλητικό γεγονός σε τηλεθέαση.
Στη συνέχεια, δρομολόγησε την εκλογή του φίλου του, Max Mosley στην προεδρία της FIA και κανόνισε την παραχώρηση των εμπορικών δικαιωμάτων σε αυτόν, έναντι πενιχρού ποσού. Με την πώληση των δικαιωμάτων έγινε δισεκατομμυριούχος, αλλά κατάφερε να ανεβάσει την F1 σε δυσθεώρητα ύψη δημοτικότητας την οποία κατάφερε να αυξήσει στη σύγχρονη εποχή η Liberty Media, κατακτώντας και τις ΗΠΑ, το επί σειρά δεκαετιών απόρθητο φρούριο που δεν είχε καταφέρει να κατακτήσει ο Ecclestone.
Μεγάλα ονόματα πέρασαν και δοξάστηκαν στις πίστες του κόσμου, άνθρωποι που έγραψαν ιστορία και η δόξα τους ξεπέρασε τα στενά όρια των οπαδών του μηχανοκίνητου αθλητισμού, οδηγοί όπως ο Niki Lauda, ο Ayrton Senna, o Michael Schumacher και ο Lewis Hamilton, με ιστορίες θάρρους, επιμονής, αντοχής και φυσικά ταχύτητας. Πραταγωνιστές ήταν πάντα οι οδηγοί, αλλά δεν ήταν οι μόνοι που σημάδεψαν την ιστορία του σπορ.
Το ίδιο έκαναν και σημαντικές προσωπικότητες, από τον Enzo Ferrari και τον Alfred Neubauer έως τον Colin Chapman, τον Ron Dennis, και φυσικά τον Bernie Ecclestone, καθώς και τεχνικοί με πρωτοποριακή ματιά, από τον Vittorio Jano έως τους Gordon Murray, Patrick Head, John Barnard και Adrian Newey.
Τις πρώτες δεκαετίες, η απώλεια ανθρώπινων ζωών ήταν ένα συνηθισμένο φαινόμενο, κάτι που αποδέχονταν οι οδηγοί ως μέρος του παιχνιδιού. Όταν ο Jackie Stewart προσπάθησε στα τέλη της δεκαετίας του 1960 να βελτιώσει τα επίπεδα ασφάλειας, δέχθηκε χλευασμό από αρκετούς συναδέλφους του, οι οποίοι δεν ήθελαν να μειωθεί ο παράγοντας του θάρρους και του ρίσκου.
Αλλά σταδιακά, η Formula 1 αναγκάστηκε να προσαρμοστεί στη σύγχρονη πραγματικότητα, καθώς η αξία της ανθρώπινης ζωής ανέβηκε σε… εκτίμηση στη συνείδηση της ανθρωπότητας και οι προσπάθειες βελτίωσης της ασφάλειας έγιναν επιτακτικές έπειτα από το τραγικό Σαββατοκύριακο στην Imola το 1994, όπου δύο οδηγοί έχασαν τη ζωή τους: o Ayrton Senna και ο Roland Ratzenberger. Οι προσπάθειες του προέδρου της FIA Max Mosley και του νευροχειρούργου Sid Watkins οδήγησαν στα υψηλότατα επίπεδα ασφάλειας που υπάρχουν σήμερα.
Σε αυτά τα 75 χρόνια, έχουν διεξαχθεί 1.131 Grand Prix, που έχουν αναδείξει 115 νικητές από τους 787 οδηγούς. Από αυτούς, 216 έχουν ανέβει στο βάθρο σε 77 πίστες ανά τον κόσμο, αλλά μόνο 34 έχουν αναδειχθεί Παγκόσμιοι Πρωταθλητές. Παράλληλα, μόνο 15 ομάδες έχουν κατακτήσει τον τίτλο Κατασκευαστών.
